برغم همه مباحثی که پیرامون امضای تفاهم نامه چین با ایران مطرح می شود، اما افراط در هر دو جهت موافق و مخالف اشتباه است، اما مهمترین نکته ای که خیلی دقیق باید بدان توجه کرد، تعمیم دادن همه توافق راهبردی با مساله تحریم ها است که نه تنها کارشناسانه نیست بلکه حتی ممکن است، زمینه را برای منت گذاری طرف مقابل سند همکاری بر سر ایران فراهم سازد.

این سند همکاری صرفا یک سوپاپ اطمینان در استمرار همکاری دیرینه دو کشور علی رغم همه فراز و فرودهای آن باید باشد.
در بوق و کرنا کردن بی‌مورد آن ممکن است روابط دیرپای دو کشور را مخدوش سازد. از طرفی دیگر، خیلی طبیعی است که به دلیل ناسازگاری تکنولوژی چینی یا تکنولوژی فعال فعلی در صنایع ایران بویژه صنایع استراتژیک نفت و گاز، تمرکز بر ابعاد فنی آن ممکن است در دراز مدت برای ایران دردسر ساز باشد. از اینرو نباید احساسی و هیجانی با موضوع برخورد کرد و از این سند همکاری بعنوان نمایش قدرت مافوق جهانی، یا مانور پیروزی غرور انگیز و یا بر عکس آن، از آن به عنوان شکست دادن همه مشکلات یاد کرد.

این حقیقت تلخ است اما فراموش نکنیم که اقتصاد چین با همه شکوه و عظمتش هنوز سوپاپ اطمینان برای جامعه متراکم و بزرگ خودش فراهم نکرده و هر آنی ممکن است این اقتصاد غول پیکر آسیب های جدی ببیند. از سوی دیگر طوفانی بودن آثار مخرب صنایع و کالاهای چینی در تمام صنایع مولد داخلی بویژه صنایع خرد و مصرفی طی دهه های اخیر بخوبی هویدا است. و نمیتوان این نگرانی را از چشمان مضطرب تولیدکنندگان داخلی نادیده گرفت.

قدر مسلم هر توافقی حتما محاسنی برای دو طرف دارد و حتما هم بدون معایب هم نیست! لذا فقط باید با واقع بینی و اصول منتهی به منافع ملی، مفاد آنرا پیش برد که این تفاهم نامه اخیر هم از این قاعده مستثنی نیست.

از جانبی سوابق خوبی هم از امضای چنین اسنادی برای ما وجود ندارد، نه با چین بلکه یا دیگر کشورها هم مصداق دارد و این سابقه منفی در کنار دیگر موضوعات طبیعی است که ذهن جامعه ایرانی را که امروزه به همه چیز بدبین اند، درگیر خود می کند.

از سوی دیگر دغدغه داشتن نسبت به آینده کشور هم یک امری طبیعی است. زبرا اسناد بلند مدت معمولا ایجاد تعهد برای آیندگان است و تعهد بدون تدابیر هوشمندانه در هر عرصه ای می‌تواند به نوبه خود مخرب باشد.

این توافق ۲۵ ساله ،بطور تقریبی ۲۵ سال  بعد از اتمام مهلت آن هم می تواند ادامه داشته باشد و برای کشور و نسل هایی تعهد آفرین باشد که در اساس هیچ نقشی در خلق آن نداشته اند.
یعنی ۵۰ سال ممکن است کشور درگیر تبعات و پیامدهای مثبت و منفی سندی باشد که حتی به دلایل امنیتی مفاد آن هم اعلام نمی شود.
شاید آنزمان هیچ ابزار و اهرم فشاری هم برای خلاصی از مفاد آن فراهم نشود. یعنی درست زمانی که دیگر هیچ یک از امضاء کنندگان و بستر سازان آن وجود خارجی ندارند.

از اینرو تضامین حقوقی محکم میان طرفین بویژه برای ایران بسیار حیاتی است زیرا طرف مقابل ایران دارای وزن جهانی بسیار قوی و صاحب امتیازاتی است که ایران از آن برخوردار نیست.

از جمله اینکه:
چین عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است و از حق وتو برخوردار است اما ایران نیست.
چین چهارمین قدرت اتمی دنیا است و از زرادخانه های انباشته از انواع سلاحهای اتمی برخوردار است اما ایران چنینی امتیازی ندارد.
و چین در حال مبدل شدن به اقتصادی بی در و پیکر در جهان است و همچنان استراتژی فروش ارزانترین کالاها را در جهان  دنبال می کند که این مساله اگر مورد توجه عمیق ایران قرار نگیرد چه بسا بواسطه برخی نارسایی ها به نابودی هر چه بیشتر تولید داخلی ایران منجر شود.
چین برای تحقق راهبردها و تثبیت موقعیت جهانی نیاز به پل های ارتباطی محکم در نقاط مختلف دنیا دارد و د ذهن ژئواستراتژیک چینی ها در متهی الیه غرب آسیا، ایران بی جایگزین ترین مسیر اتصالی و رقابتی چین به دنیای پساآسیایی محسوب می شود.
اینکه چین به فضای مطمئن جغرافیایی در غرب آسیا برای بقاء در راس قدرت جهانی دارد، تردیدی در آن نیست. و تردیدی هم نیست که تنها فضای خالی جغرافیایی باقیمانده در غرب آسیا، ایران است که چینی ها به خوبی موقعیت آنرا درک کرده اند.
لذا قصد نگارنده از این مطلب این است که رعایت اصل بی طرفی در نگارش از زاویه ای فنی به موضوع نگاه کند.
البته این موضوع مهم که به هیچ وجه فتح الفتوح نیست، همچنان جای نگارش دارد که بوقتش ...

پایان/